Miejsca pamięci narodowej w powiecie dębickim – Bukowa – cmentarz z I wojny światowej

W kolejnych artykułach odkrywamy miejsca pamięci narodowej zlokalizowane na terenie powiatu dębickiego. Stanowią one odzwierciedlenie ewidencji cmentarzy, kwater i mogił wojennych, prowadzonej przez Wojewodę. W bieżącym artykule przedstawiamy: „Bukowa – cmentarz z I wojny światowej nr 218”.

Cmentarz nr 218 w miejscowości Bukowa jest bardzo ciekawym założeniem architektonicznym, autorstwa Michaela Matscheko Ritter von Glasner. Jest  utworzony na stromym, pierwotnie zalesionym stoku. U jego szczytu, z łamanego kamienia zbudowano ścianę pomnikową zwieńczoną krzyżem. Poniżej umieszczono tablicę inskrypcyjną:

TRETET ERHOBEN HAUPST AN DIE GRÄBER DER HELDEN

DENKEND DER TAGE DES NIMMER VERGÄNGLICHEN RUHMES,

DER UNSRE FAHNEN ERHÖHT, UNSRE VÖLKER GEADELT

UND UN DIE HERZEN GEHÄMMERT DEN STOLZ UND DIE WÜRDE.

 [Z PODNIESIONYM CZOŁEM PRZYSTĄPCIE DO GROBÓW BOHATERÓW

WSPOMINAJĄC DNI NIGDY NIEPRZEMIJAJĄCEJ CHWAŁY,

KTÓRA NASZE SZTANDARY PODNIOSŁA, NASZE SZTANDARY

NOBILITUJĄC I SERCA NAPEŁNIŁA DUMĄ I DOSTOJEŃSTWEM].

W ramionach ściany pomnikowej znajduje się 5 krzyży, ustawionych na grobach oficerów. Pozostałe mogiły umiejscowione są na kilkunastu tarasach połączonych ze sobą ciągiem pieszym. Różnice poziomów terenu pomagają przezwyciężyć schodki umieszczone pomiędzy tarasami. Pierwotnie cmentarz ogrodzony był drewnianym ogrodzeniem, jednak uległo ono zniszczeniu. Obecnie otaczają go betonowe słupki, połączone dwoma rurami metalowymi. Mogiły umieszczone na tarasach połączone są w grupy. Na każdej, na niewielkim betonowym cokoliku z emaliowaną tabliczką poświęconą pochowanym w tym miejscu żołnierzom, ustawiony jest metalowy krzyż z daszkiem. Pochowano tutaj 163 żołnierzy: 140 z armii austrowęgierskiej, 22 z rosyjskiej oraz 1 z niemieckiej. Spośród wymienionych 138 to zidentyfikowani. W wyniku przeprowadzanych w ostatnich latach pracach remontowo–konserwacyjnych, odbudowano ścianę pomnikową, wykonano ogrodzenie, odtworzono brakujące krzyże i tabliczki nagrobne. Jednak całkowitemu zatarciu uległ układ przestrzenny cmentarza, zwłaszcza kształt tarasów z mogiłami. W 2003 roku, ze środków Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa kontynuowano remont. Obecnie obiekt jest w zadowalającym stanie. Pierwotnie był to cmentarz leśny, słabo widoczny z oddalenia. W związku z tym przy wiodącej do niego drodze umieszczono kapliczkę słupową wskazującą kierunek, w której wnętrzu umieszczono malowidła Alfonsa Karpińskiego. Obiekt ten został w 1992 roku z urzędu wpisany do rejestru zabytków (nr A-345), jako cmentarz o nieustalonej liczby żołnierzy austrowęgierskich, założony w 1915 roku.

Lokalizacja: Bukowa, gmina Brzostek, GPS: 49.848053, 21.410194

źródło: Ewidencja Miejsc Pamięci Narodowej Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego w Rzeszowie

Bukowa – cmentarz z I wojny światowej nr 218 (fot. UW Rzeszów)