Dębica na szlaku Centralnego Okręgu Przemysłowego

Dębica znalazła się na stworzonym przez Podkarpacką Regionalną Organizację Turystyczną Szlaku Centralnego Okręgu Przemysłowego. W mieście w miejscach związanych z działalnością COP-u postawione zostały pamiątkowe tablice informujące o  zakładach które powstały tutaj w latach 1937-1939. To Centralnemu Okręgowi Przemysłowemu zawdzięczamy uruchomienie takich zakładów jak Fabryka Gum Jezdnych „Stomil” w Dębicy (dzisiejsza Firma Oponiarska SA), Wytwórni Urządzeń Chłodniczych PZL – Dębica, Fabryka „Lignoza” w Pustkowie (dzisiaj  Zakład Tworzyw Sztucznych Lerg SA), czy  Wytwórni Kauczuku Syntetycznego (późniejszy Polibarb Dębica, dzisiaj Tikkurila SA).

Przygotowania do lokalizacji tablic na terenie Dębicy i Pustkowa rozpoczęły się już we wrześniu 2016 r. Do Dębicy przyjechała wówczas przedstawicielka Podkarpackiej Regionalnej Organizacji Turystycznej  Ewa Krupa, która razem z Moniką Rojek – Kałek, naczelnikiem Wydziału Promocji Urzędu Miejskiego w Dębicy oraz Jackiem Dymitrowskim, dyrektorem Muzeum Regionalnego w Dębicy odwiedziła miejsca związane historycznie z funkcjonowaniem Centralnego Okręgu Przemysłowego na ziemi dębickiej.

– Dębica i jej najbliższa okolica były jedynymi miejscami, w których zostały zlokalizowane aż cztery zakłady przemysłowe – mówi Jacek Dymitrowski, dyrektor Muzeum Regionalnego w Dębicy oraz prezes Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Dębickiej. – Żadne inne miasto nie mogło się pochwalić  taką liczbą utworzonych w ramach Centralnego Okręgu Przemysłowego zakładów”.

W samej Dębicy miejsc związanych z COP-em jest kilka. Firma Oponiarska Dębica SA, która jako Fabryka Gum Jezdnych w Dębicy swoje początki ma w 1939 roku, Wytwórnia Urządzeń Chłodniczych PZL – Dębica, wieża ciśnień na Osiedlu Matejki czy  Tikkurila Polska SA. Dla upamiętnienia tego faktu przy Muzeum Regionalnym, Firmie Oponiarskiej i Lerg SA postawione zostały tablice pamiątkowe.

– Dębica nie byłaby dzisiaj ważnym i dynamicznie się rozwijającym ośrodkiem przemysłowym z tak rozpoznawalnymi firmami gdyby nie Centralny Okręg Przemysłowy i realizowana w latach trzydziestych XX wieku przez ministra Eugeniusza Kwiatkowskiego idea rozwoju przemysłowego naszego regionu – mówi burmistrz Mariusz Szewczyk. –  Tablice które już zostały postawione m.in. przy Muzeum Regionalnym oraz Firmie Oponiarskiej będą przypominały jak ważnym przedsięwzięciem dla rozwoju Dębicy był Centralny Okręg Przemysłowy.

Na szlaku Centralnego Okręgu Przemysłowego w całym regionie znalazło się blisko 20 obiektów i miejsc związanych z nim. Część z tych punktów można zwiedzać wewnątrz i zapoznawać się z funkcjonującymi w nich blisko 80 lat temu procesami produkcyjnymi. W innych ekspozycja jest do obejrzenia tylko z zewnątrz. Miejsca związane z COP-em oznakowane zostały specjalnymi tablicami informacyjnymi opisującymi dane miejsce. W ramach projektu ma zostać także wydany przewodnik turystyczny oraz specjalne mapy.

Początki Centralnego Okręgu Przemysłowego to lata 1936 – 1939. Inicjatorem jego budowy był wicepremier Eugeniusz Kwiatkowski, a jego celem zwiększenie ekonomicznego potencjału Polski, rozbudowa przemysłu ciężkiego i zbrojeniowego oraz zmniejszenie bezrobocia wywołanego skutkami wielkiego kryzysu.   Centralny Okręg Przemysłowy, którego utworzenie było jednym z największych przedsięwzięć ekonomicznych II Rzeczypospolitej  obejmował swoim zasięgiem południowo-wschodnią Polskę (przedwojenne: województwa: kieleckie, lubelskie, lwowskie i krakowskie – obecne województwa małopolskie, podkarpackie, świętokrzyskie i swoim zasięgiem obejmował 44 ówczesne  powiaty  na terenie  których zamieszkiwało 6 milionów ludzi. Na rozwój COP-u przeznaczono w latach 1937–1939 około 60 procent całości wydatków inwestycyjnych o łącznej wartości 1925 mln zł. W ramach COP-u powstało kilkadziesiąt obiektów przemysłowych.