Uczcili pamięć dębickiego komendanta – ofiary NKWD

Na budynku Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w Krakowie przy ul. Rydla odsłonięto 28 września 2020 r. tablicę pamięci oficerów Wojska Polskiego zamordowanych przez NKWD. Wśród upamiętnionych jest również ppłk Walerian Orłowski – szef komendy uzupełnień w Dębicy.

Podczas uroczystości upamiętniono szefów Komendy Miasta Kraków – płk. Felicjana Madeyskiego-Poraja, Komendy Rejonu Uzupełnień w Dębicy – ppłk. Waleriana Orłowskiego oraz Komendy Rejonu Uzupełnień w Bochni – ppłk. Kazimierza Czyżewskiego.

Ppłk Walerian Orłowski w latach 1929 – 1939 był komendantem Powiatowej Komendy Uzupełnień Dębica (od 1938 r. Komendy Rejonu Uzupełnień), aczkolwiek w dębickiej PKU służył od jej powstania tj. od 1927 r. wówczas jako kierownik I referatu.

Podczas ceremonii dyrektor krakowskiego IPN dr hab. Filip Musiał przypomniał, że 28 września 1939 r. Związek Sowiecki i III Rzesza podpisały traktat o granicach i przyjaźni, zwany drugim paktem Ribbentrop – Mołotow, a tajny protokół zakładał zwalczanie polskiej działalności niepodległościowej. – W tym kontekście możemy postrzegać sowieckie ludobójstwo w Katyniu oraz falę zsyłek, które później nastąpiły, a obejmowały m.in. rodziny zamordowanych oficerów. Dotykały także przedwojenne elity i rodziny osób, które w II RP odgrywały istotną rolę – powiedział dr Musiał.

Głos zabrał także Andrzej Orłowski, wnuk ppłk. Orłowskiego, który podziękował za zorganizowanie uroczystości, w której uczestniczyli także inni potomkowie zamordowanego w Katyniu oficera: wnuk Łukasz Orłowski oraz wnuczki Krystyna Lebok i Maria Wasylik. Honory gospodarza czynił szef WSzW w Krakowie płk Marcin Żal, a wśród gości honorowych był naczelnik Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Krakowie dr Maciej Korkuć. Odsłonięcie brązowej tablicy pierwotnie zaplanowane było na kwiecień, ale ze względu na epidemię koronawirusa uroczystość została przeniesiona. Tablica została ufundowana przez krakowski IPN i WSzW w Krakowie.

Ppłk Walerian Orłowski urodził się 17 września 1893 r. w Kimpulungu koło Czerniowiec. Należał do Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Walczył w I wojnie światowej, dostał się do niewoli. Wstąpił do formujących się jednostek Wojska Polskiego we Włoszech. Służył w armii gen. Józefa Hellera. W czerwcu 1919 r. powrócił do Polski i został przydzielony do 15. pułku strzelców pieszych, a następnie do 50. pułku piechoty strzelców kresowych. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Do 1927 r. służył w 50. pułku piechoty jako dowódca baonu oraz kwatermistrz. Następnie został przeniesiony do Powiatowej Komendy Uzupełnień w Dębicy (komendant od 1929 r.). Został odznaczony Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi oraz Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921 i Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości. Aresztowany przez Sowietów pod Tarnopolem, był jeńcem obozu w Kozielsku. Został zamordowany przez NKWD wiosną 1940 r. w Katyniu.

źródło: IPN Kraków

fot.: IPN Kraków