Miejsca pamięci narodowej w powiecie dębickim – Róża – cmentarz z I wojny światowej

W kolejnych artykułach odkrywamy miejsca pamięci narodowej zlokalizowane na terenie powiatu dębickiego. Stanowią one odzwierciedlenie ewidencji cmentarzy, kwater i mogił wojennych, prowadzonej przez Wojewodę. W bieżącym artykule przedstawiamy: „Róża – cmentarz z I wojny światowej nr 241”.

Autorem projektu nekropolii  jest Gustav Rossmann. Cmentarz znajduje się w centrum wsi, nieopodal prywatnych zabudowań. Pochowano tutaj 62 żołnierzy rożnej narodowości, w tym 21 zidentyfikowanych. Jak wynika z danych źródłowych na cmentarzu znajduje się 6 mogił zbiorowych i 28 indywidualnych. Pięć mogił zbiorowych usytuowanych jest na wprost wejścia na cmentarz. Kiedyś ustawione na nich były ozdobne drewniane krzyże. Gdy uległy zniszczeniu, około 1990 roku na betonowych cokołach umieszczono wysokie krzyże z metalowej rurki. Podczas ostatniego remontu odtworzono drewniane krzyże i ustawiono je na zbiorowych mogiłach. Pozostałe groby ułożone były w trawiaste rabaty, w formie podkowy wokół trzech stron ogrodzenia, za pomnikiem. Akcent centralny stanowi kryty łamanym daszkiem krzyż drewniany. Na przecięciu ramion umieszczony jest ozdobny, kuty wieniec. W jego wnętrzu znajdowało się kiedyś malowidło Franza Polednego z wizerunkiem Chrystusa. Na cokole krzyża, wykonanym z piaskowca, umieszczona była tablica w języku niemieckim, niezachowana. Podczas remontu pomnika w cokole umieszczono nową, mosiężną tablicę, na której wyryto zarówno oryginalną treść jak i polskie tłumaczenie:

WIR SEWANNEN SIEG UND FRIEDEN UNS IM HIMMEL EUCH HIENIEDEN!

[WYGRALIŚMY ZWYCIĘSTWO I POKÓJ DLA NAS W NIEBIE, WAM NA TYM PADOLE!]

Ogrodzenie cmentarza stanowi drewniana balustrada, na betonowych słupkach. Bramka wejściowa umieszczona była pomiędzy wysokimi filarami, krytymi daszkiem gontowym. Do wejścia wiodą betonowe schodki. Wszystkie elementy urządzenia cmentarza, włącznie z emaliowanymi tabliczkami nagrobnymi, zostały odtworzone podczas remontu zakończonego w 2005 roku. Przeprowadzonego ze środków Wojewody oraz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Warszawie.

Lokalizacja: Róża, gmina Czarna, GPS: 50.110462, 21.305863

źródło: Ewidencja Miejsc Pamięci Narodowej Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego w Rzeszowie

Róża – cmentarz z I wojny światowej nr 241 (fot. UW Rzeszów)